Zagrożenia ergonomiczne i jak je eliminować

Linia produkcyjna żywności jest pełna zagrożeń. Pracownicy często wykonują powtarzające się zadania, a zasilanie maszyn lub załadunek i pakowanie produktów odbywają się ręcznie.

Ręczna obsługa ściśle łączy się ze zwiększonym ryzykiem urazów. Dlatego też niezmiernie ważne jest unikanie nienaturalnych pozycji, podwyższonego poziomu powtórzeń i używania bardzo dużej siły. Automatyzacja transportu materiałów może drastycznie ograniczyć występowanie tego typu zagrożeń i zapewnić ergonomicznie poprawne warunki pracy.

Ergonomia jest szczególnie ważna w przemyśle spożywczym. Statystyki ze Stanów Zjednoczonych pokazują, że przetwórstwo spożywcze charakteryzuje się najwyższą częstotliwością opuszczonych dni roboczych (LWDI) we wszystkich branżach, ze wskaźnikiem 6,5 obrażeń i chorób na 100 pełnoetatowych pracowników, w porównaniu z normą branżową wynoszącą 3,3.

Problemy ergonomiczne na linii produkcyjnej

Długotrwała praca z powtarzającymi się i intensywnymi zadaniami może prowadzić do przewlekłych uszkodzeń mięśni, ścięgien i więzadeł, nerwów i naczyń krwionośnych. Urazy te nazywane są bólami mięśniowo-szkieletowymi związanymi z pracą (WMSD). Skumulowane urazy (CTD) i urazy przeciążeniowe mięśni (RSD) są także powszechne wśród pracowników zakładów przemysłu spożywczego.

Podnoszenie, ciągnięcie i pchanie ciężkich przedmiotów prowadzi do przeciążenia mięśni, a zadania wykonywane w niewygodnych pozycjach powodują skręcenia i nadwyrężenia różnych części ciała. Na przykład podnoszenie worka, żeby napełnić mieszalnik, lub wyciąganie się, aby dosięgnąć przedmiotów podczas pakowania, nieuchronnie zwiększają ryzyko urazów. Ponadto praca fizyczna często prowadzi do zmęczenia, które jest częstą przyczyną wypadków przy pracy.

Jednak większość urazów jest skutkiem mikrourazów, kumulacji uszkodzeń tkanek z licznych drobnych urazów. Urazy te mogą przejawiać się zapaleniem ścięgna (stan zapalny ścięgna), zespołem cieśni nadgarstka (obrzęk i ucisk nerwu pośrodkowego w nadgarstku), zespołem uciskowym górnego otworu klatki piersiowej (ucisk nerwów i naczyń krwionośnych między szyją a barkiem) oraz rwą kulszową (wybrzuszone lub pęknięte dyski w dolnej części pleców, powodujące ból w tym miejscu, który obejmuje też nogi i stopy).

Dużo bólu i zero korzyści

Objawy urazów związanych z pracą są różne – od bólu spowodowanego ruchem, naciskiem, narażeniem na zimno lub wibracje do zmniejszonego zakresu ruchu w stawach. Osoby cierpiące na tę chorobę mogą również odczuwać drętwienie lub dyskomfort w kończynach i palcach, zmniejszoną siłę chwytu oraz obrzęk stawów. Jednak rozwój takich urazów może zająć tygodnie, miesiące, czy nawet lata, a w okresie początkowym często nie występują żadne objawy. Dlatego też urazy są często diagnozowane już po wystąpieniu nieodwracalnych uszkodzeń.

Oprócz bólu fizycznego, psychicznego i ekonomicznego, którego doznaje pracownik, dla pracodawcy takie urazy prowadzą oczywiście do zwiększenia kosztów z powodu zwolnień lekarskich, roszczeń odszkodowawczych, rotacji pracowników itd. Chociaż nie pozostają bez znaczenia, wydatki związane z urazami rzadko są uwzględniane w obliczeniach ogólnych kosztów produkcji. Z pewnością należy to zmienić.

Automatyzacja usprawnia linię produkcyjną

Aby mieć pewność uniknięcia urazów, intensywne i powtarzające się zadania fizyczne powinny zostać zautomatyzowane. Istnieje wiele zadań, które można wykonać za pomocą automatyzacji, zwłaszcza jeśli chodzi o przenoszenie materiałów, począwszy od odbioru materiału, poprzez przenoszenie pomiędzy różnymi urządzeniami, aż po pakowanie.

Transport próżniowy materiałów zastępuje podawanie ręczne ergonomicznym, higienicznym i prostym rozwiązaniem. Pracownicy mogą trzymać rurę podajnika lub rurę ssawną, aby wyjąć materiał z worka, pojemnika lub beczki, i przenieść go w zamkniętej rurze do odpowiedniego urządzenia. Takim urządzeniem może być mieszalnik lub mikser, a materiałem może być dowolny sypki proszek, taki jak mąka, cukier, dodatki, przyprawy lub ziarna kawy.

Rozwiązania te odpowiadają poziomowi automatyzacji wymaganemu w danej linii produkcyjnej. Wprowadzenie punktu odbiorczego, takiego jak stanowisko zrzutu worków, prowadzi do powstania lepszego, bardziej ergonomicznego środowiska pracy. W tym przypadku operator musi opróżnić zawartość worka do stacji zrzutowej worków, a resztą zajmuje się transport próżniowy: nie ma potrzeby wchodzenia po schodach ani używania wózków widłowych do wnoszenia ciężkich ładunków na górę większych urządzeń, takich jak miksery i blendery.

Materiały można też przenosić bezpośrednio z worka albo beczki za pomocą rur ssawnych lub dysz, dzięki czemu operator ma wyprostowaną pozycję podczas procesu podawania.
Jest wiele innych kroków przetwarzania żywności, które można wykonać przy pomocy przenośników próżniowych firmy Piab, zastępując ręczne przenoszenie materiałów, a tym samym ograniczając ryzyko rozwoju chorób układu mięśniowo-szkieletowego. Systemy zamknięte mogą być tworzone poprzez zapewnienie połączenia pomiędzy różnymi jednostkami w linii produkcyjnej, co w znacznym stopniu wpływa również na wydajność.

Można w ten sposób zasilać urządzenia do mieszania, jak również młyny i kruszarki. W niektórych przypadkach gotowe, czasami wrażliwe produkty, takie jak słodycze czy guma do żucia, muszą zostać przetransportowane do pakowania. Urządzenia i akcesoria firmy Piab umożliwiają też transport delikatnych materiałów.

Istnieją również inne urządzenia, które mogą zostać połączone przy pomocy przenośników próżniowych, takie jak tabletkarka lub maszyny do pakowania w saszetki i pakowarki.

Cały proces można też łatwo zautomatyzować w przypadku kawy, począwszy od pobrania materiału, mielenia i palenia ziaren aż do pakowania. Obejmuje ona nawet etapy postępowania z odpadami, dzięki której odzyskuje się zmieloną kawę i uszkodzone ziarna podczas całego procesu.

Piekarnia przemysłowa Austerschmidt w Niemczech zautomatyzowała obsługę nasion przy pomocy przenośników firmy Piab i automatycznie napełnia zbiornik urządzenia do rozsiewania nasion, dzięki czemu nie musi tego wykonywać ręcznie pracownik za pomocą łopaty.

Polska firma Polmlek Raciąż wykorzystuje przenośniki próżniowe firmy Piab do transportu granulek mleka w proszku. Dzięki automatyzacji rozwiązali oni przede wszystkim problemy związane z jakością produktów, ale skorzystali również na zmniejszeniu liczby pracowników fizycznych potrzebnych do zarządzania procesem.

Inny polski producent, Cronberg, zajmuje się produkcją karmy dla psów i kotów. Dzięki wprowadzeniu do procesu przenośnika podciśnieniowego firmy Piab, pracownicy zrezygnowali z noszenia worków na wysokość 8 metrów, aby zasilić mieszalnik.